Σάββατο 25 Ιουνίου 2011

Cover letter/Συνοδευτική επιστολή χειρογράφου

Cover letter είναι «η επιστολή που συνοδεύει ένα άλλο έγγραφο».

Τη δεύτερη φορά που υπέβαλα το «Κοράκι» σε εκδότη, στον Πατάκη δηλαδή που το έκανε δεκτό, είχα βάλει μια τέτοια επιστολή στο φάκελο μαζί με το χειρόγραφο. Κι αργότερα μου είπαν ότι η παρουσία της βοήθησε το βιβλίο, οπότε όσοι ενδιαφέρεστε να στείλετε βιβλίο σε εκδοτικό οίκο στον οποίο δε γνωρίζετε κανέναν, συνεχίστε να διαβάζετε την ανάρτηση.

Τα παρακάτω προτεινόμενα περιεχόμενα μιας συνοδευτικής επιστολής, δε μπορώ να τα τεκμηριώσω. Προέκυψαν από τη λογική, συμβουλές που διάβασα στο δίκτυο (για την αγγλόφωνο κόσμο του βιβλίου που είναι εντελώς διαφορετικός από το δικό μας), από άσχετες συζητήσεις με τους ανθρώπους των εκδόσεων Πατάκη (ούτε υπάρχει κάποιο στάνταρ, ούτε κανείς μου είπε «αυτό θέλουμε») και από την επιστολή που ο ίδιος έγραψα για το δικό μου βιβλίο. Δηλαδή, δεν αποτελούν ευαγγέλιο όσα θα πω· όποιος θέλει τα δέχεται. Όσα από αυτά θέλει, αν δεν του κάνουν όλα.

Σε τι μπορεί να βοηθήσει μια συνοδευτική επιστολή

Κάποτε είχα διαβάσει για το εξωτερικό ότι χειρόγραφα που δε συνοδεύονται από cover letter δε θα μπαίνουν καν στη διαδικασία επιλογής, αλλά θα πηγαίνουν στον κάλαθο των αχρήστων (ιδίως σε περιοδικά, αν και τα χειρόγραφα που δέχονται είναι πολύ μικρότερα από ένα βιβλίο). Τότε δεν υπήρχε το διαδίκτυο και το λεξικό δεν αρκούσε για να μάθω τι ήταν επιτέλους αυτό το cover letter. Τώρα που ξέρω, καταλαβαίνω και γιατί του δίνουν τόση σημασία.

Το πλήθος των χειρογράφων που δέχεται ένας εκδοτικός οίκος κάθε μήνα είναι πολύ μεγάλο, ενώ μπορεί να απασχολήσει περιορισμένο αριθμό επαγγελματιών αναγνωστών (ανθρώπων που πληρώνονται για να τα διαβάζουν και να κάνουν το πρώτο ξεσκαρτάρισμα). Πολλά από τα χειρόγραφα είναι απαράδεκτα και δε διαβάζονται, ενώ αρκετά ακόμη είναι μέτρια/αδιάφορα.

Οι επαγγελματίες αναγνώστες σέβονται τη δουλειά που χρειάστηκε για τις 100, 200 ή και 500 σελίδες ενός βιβλίου. Αλλά ποτέ δεν είναι η ανάγνωση αποκλειστική εργασία τους, ούτε και βγήκαν από τις θερμοκοιτίδες του Μάτριξ. Με λίγα λόγια, ο χρόνος τους δεν είναι άπειρος, ούτε αρέσουν στον καθένα όλα τα είδη λογοτεχνίας, ούτε γνωρίζει όλα τα είδη λογοτεχνίας.

Επίσης, δεν επιλέγουν αυτοί τη στρατηγική του οίκου για τον οποίο δουλεύουν. Αν εντοπίσουν ένα βιβλίο που το θεωρούν καλό και το προωθήσουν, δε σημαίνει πως θα γίνει αποδεκτό. Μπορεί π.χ. να είναι αστυνομικό κι ο οίκος να μη θέλει άλλα αστυνομικά τη δεδομένη στιγμή, είτε γιατί έχει ήδη επιλέξει αρκετά για τα επόμενα δυο χρόνια, είτε γιατί θεωρεί πως δεν είναι της μόδας της συγκεκριμένη περίοδο τα αστυνομικά (τα παραδείγματα είναι τυχαία).

Όλα αυτά, τις ικανότητες του κάθε επαγγελματία αναγνώστη και τον προγραμματισμό, τα ξέρει καλύτερα ο υπεύθυνος των χειρογράφων, γιατί αυτή είναι η δουλειά του. Μια συνοδευτική επιστολή θα τον βοηθήσει να επιλέξει σε ποιον από τους αναγνώστες που έχει στη διάθεσή του θα το αναθέσει και τι προτεραιότητα θα του δώσει. Σειρά προτεραιότητας δεν τηρείται αυστηρά, δηλαδή ένα χειρόγραφο που έφτασε πριν από ένα άλλο, δε θα αξιολογηθεί απαραίτητα και πρώτο. Κι αυτό γιατί η αγορά και η ζήτηση αλλάζει.

Για να συνοψίσω την ουσία: η συνοδευτική επιστολή μπορεί να βοηθήσει να ασχοληθεί με το χειρόγραφό σας ο άνθρωπος του οίκου που θα το εκτιμήσει περισσότερο, μπορεί να βοηθήσει να το δουν γρηγορότερα και μπορεί να βοηθήσει να το δουν μαζί με άλλα αντίστοιχα (από τα οποία ελπίζουμε πως θα είναι καλύτερο και δε θα του φάνε τη θέση στο πρόγραμμα του εκδοτικού οίκου μόνο και μόνο επειδή έτυχε να υποβληθούν νωρίτερα).

Κι αν έχει το αντίθετο αποτέλεσμα; Αν η επιστολή κάνει τον οίκο να καθυστερήσει ν’ ασχοληθεί με το χειρόγραφο ή να θεωρήσει πως δεν τον ενδιαφέρει καθόλου και να το απορρίψει; Η γνώμη μου είναι πως αυτές δεν είναι κυριολεκτικά κακές εξελίξεις. Αν η συνοδευτική επιστολή έχει γραφτεί σωστά και αντιπροσωπεύει το βιβλίο, τότε καλύτερα να το διαβάσουν σε μια περίοδο πιο ευνοϊκή για το ίδιο κι ας είναι αυτή δυο μήνες πιο πίσω. Και αν πραγματικά δεν τους ενδιαφέρει, τι είναι προτιμότερο; Να δοθεί άμεσα η αρνητική απάντηση, απελευθερώνοντας το συγγραφέα να το στείλει σε άλλους ή να απαντήσει σε προτάσεις που μπορεί να του έχουν γίνει στο μεταξύ; Ή να μείνει το χειρόγραφο σε κάποια στοίβα για τρεις-τέσσερις μήνες και μετά να δοθεί η αρνητική απάντηση μόλις διαβαστεί, πιθανώς ούτε καν ολόκληρο αφού θα καταλάβουν από τις πρώτες σελίδες πως δεν είναι αυτό που θέλουν;

Κι απ’ ότι έχω καταλάβει, ποτέ ένα χειρόγραφο δεν επιστρέφεται πραγματικά αδιάβαστο, τουλάχιστον από οίκους που αξίζουν τον κόπο να ασχοληθεί κανείς μαζί τους. Θα κάνουν τον κόπο να ρίξουν μια ματιά στη γραφή, γιατί ακόμη κι αν το βιβλίο αξίζει να το απορρίψουν, αυτό δε σημαίνει πως κι ο συγγραφέας αξίζει να τον απορρίψουν!

Τα περιεχόμενα μιας συνοδευτικής επιστολής

Όταν και να γράψετε μέσα στο cover letter σας, συνολικά δε θα πρέπει να είναι πάνω από τα τρία τέταρτα μιας σελίδας, με κενές γραμμές ανάμεσα στις παραγράφους. Αν έχετε γράψει ένα σωρό κείμενο, μια τιγκαρισμένη σελίδα και παραπάνω, γιατί να μη διαβάσουν απευθείας την πρώτη σελίδα του χειρογράφου αντί για την επιστολή; Κι αυτή θα τους πει πολλά κι ίσως πιο αντιπροσωπευτικά.

Κατά τα άλλα, προσπαθήστε να απαντήσετε τις παρακάτω ερωτήσεις, περίπου μ’ αυτή τη σειρά:

1. Γιατί στέλνετε το χειρόγραφό σας σ’ αυτόν τον οίκο; Δεν είναι πραγματικά απαραίτητη αυτή η πληροφορία, αλλά αν δε μπορείτε να δώσετε την απάντηση ούτε και στον εαυτό σας, τότε μάλλον δεν είναι σωστή κίνηση να το χειρόγραφο σας εκεί.

2. Τι είναι αυτό που στέλνετε, με μια φράση; Μυθιστόρημα, συλλογή διηγημάτων, νουβέλα; Σε ποιο είδος ανήκει; Αυτοτελές, πρώτο σε σειρά, αυτοτελές αλλά με περιθώριο για συνέχειες;

3. Σε τι κοινό απευθύνεται; Ηλικιακά και από άποψη προτιμήσεων.

4. Γιατί θα το ήθελε ο εκδοτικός οίκος; Ποιο είναι το δυνατό του σημείο; Τι το κάνει να ξεχωρίζει από μια άλλη παρόμοια υποβολή; Αν υπάρχει κάποιο σημείο που αποζημιώνει, π.χ. μια δυνατή ανατροπή στη μέση, μη διστάσετε να το πείτε για να διαβάσουν οπωσδήποτε (ως) εκεί πριν κρίνουν.



Για παράδειγμα, μια συνοδευτική επιστολή προς τις Βορειοδυτικές Εκδόσεις για κάποιο υποθετικό βιβλίο:

Εγώ αυτά είχα να σα πω κι ελπίζω να σας φανούν χρήσιμα. Καλή σας επιτυχία.